(On)zedelijkheid tijdens de schafttijd

Amsab-ISG was niet de eerste die zich afvroeg hoe arbeiders de schafttijd doorbrengen.

In 1937 hield de Katholieke Arbeidersjeugd (KAJ) een onderzoek naar de zedelijkheid op het werk, ook tijdens de schafttijd.

_{Affiche voor VKAJ: ‘Kajotsterskongres, Brussel’. (KADOC. Documentatie- en Onderzoekscentrum voor Religie, Cultuur en Samenleving, KCC431)}

De enquête kaderde in een campagne van de Katholieke Arbeidersjeugd (KAJ) voor meer zedelijkheid op het werk. Naast drieënzestig meetings doorheen gans het land, werden waarnemingen van kajotters en kajotsters op het werk verzameld. Enquêtes over werkomstandigheden waren niet nieuw, maar de bijzondere focus op zedelijkheid zorgde toch voor enig ongemak bij de leden. Sommigen durfden bijna niet te getuigen over wat ze hadden gezien of gaven aan dat niet onder woorden te kunnen brengen. In de bewaarde enquêteformulieren lezen we dat er tijdens de schafttijd werd gedanst, op café gegaan en veel ‘vuile praat’ verkondigd, maar dat ook kaarten en voetbalpronostieken populair waren. Verder waren er klachten over onhygiënische toiletten, die vaak niet afgesloten konden worden, of het gebrek aan kleedruimte. En als die er al was, was die vuil of gemeenschappelijk voor mannen en vrouwen. Jonge arbeidsters kregen niet enkel seksueel intimiderende opmerkingen te horen maar werden ook betast of, erger nog, uitgekleed. De vrouwen die daarover durfden klagen, keerden niet terug naar de werkvloer.

Naar de methode van de bezieler van de KAJ, Jozef Cardijn, moesten de Kajotters niet enkel ‘zien en oordelen’ maar ook ‘handelen’. Dat kon door het goede voorbeeld te geven, vuilpraters de mond snoeren en collega’s aan te spreken op hun daden. Volgens de verslagen van het nationaal secretariaat mondde dit doorgaans uit in hoongelach van de collega’s.

_{Vragen over de schafttijd op de enquêteformulieren van de zedelijkheidsactie van de Katholieke Arbeidersjeugd. (KADOC. Documentatie- en Onderzoekscentrum voor Religie, Cultuur en Samenleving, BE/942855/350/42)}

_{Strijden voor een gezonde maar ook 'zedelijke' werkvloer, zie vooral de uitgelichte paragraaf. (KADOC. Documentatie- en Onderzoekscentrum voor Religie, Cultuur en Samenleving, BE/942855/350/1013)}

Bronnen
_{Roeland Hermans, ‘Kajotters en kajotsters bestrijden de onzedelijkheid’, in: Wereldgeschiedenis van Vlaanderen, 2018, pp. 417-422.}